Thánh địa ghen tị của xương rồng
Hay những khóm cúc gai của thói quen
Và thảm rêu xanh dần chìm vào quên lãng
-Igor Severyanin, Don Juan, 1929
(Nguồn: Fragrantica)
Có lẽ sẽ không có gì ngạc nhiên khi khẳng định rằng: Oakmoss (rêu sồi) lại không phải là rêu. Trên thực tế, nó là một loại địa y thuộc họ Lat. Parmeliaceae, có tên khoa học là Lat. Evernia Prunastri.
Không giống như rêu thực sự (moss) hoặc bryophytes (Lat. Bryophyta) là một loại thực vật bậc cao hơn, địa y - bao gồm cả rêu oakmoss thậm chí không phải là thực vật thực sự. Chúng là một dạng kết hợp giữa nấm và tảo lục hoặc vi khuẩn lam trong mối quan hệ cộng sinh.
Oakmoss phát triển trên cây sồi ở khắp các vùng lãnh thổ Trung và Nam Âu. Ngành công nghiệp nước hoa sử dụng oakmoss được thu hoạch ở Macedonia, Pháp, và các nơi có nhiệt độ thấp hơn như Hungary, Cộng hòa Séc, Hy Lạp và một số quốc gia ở Bắc Phi (Maroc hay Algeria).
Oakmoss (Evernia prunastri)
(Nguồn: Fragrantica)
Treemoss là một loại nấm bị ‘địa y hóa’ thuộc họ Parmelia, với Pseudevernia furfuracea và Usnea Barbata là hai loài nổi bật. Loại nấm này thường được tìm thấy nhiều nhất trên cây thông và linh sam trong các khu rừng ẩm ướt ở Trung và Nam Âu.
Usnea Barbata
(Nguồn: Fragrantica)
Hai nhà hóa học về các chất tạo mùi tự nhiên Steffen Arktander và Boris Vinogradov đồng ý rằng các chiết xuất từ Rêu sử dụng trong ngành hương luôn là sự pha trộn của nhiều loại nấm khác nhau, chứ không phải từ một loại nguyên liệu thô duy nhất.
Hơn bất kỳ nguyên liệu tự nhiên nào khác, tinh chất absolute Oakmoss hầu như luôn là một hỗn hợp. Nó được 'tinh chỉnh', không phải vì lý do kinh tế mà là để tối đa hóa sự ổn định của mùi hương.
Pseudevernia furfuracea
(Nguồn: Fragrantica)
Nói một cách chính xác, chỉ nguyên liệu thu được từ Evernia prunastri mới có thể được coi là chiết xuất từ Oakmoss. Nếu ngoài Evernia prunastri còn sử dụng thêm các loại địa y khác (Pseudevernia furfuracea (L.) Zopf, Ramalina fraxinea (L.) Ach., Usnea caucasica Vain., Usnea barbata, Parmelia nepalensis, v.v.), thì sản phẩm sẽ được phân loại là chiết xuất “tree moss”. Thậm chí một số loại tảo biển còn được sử dụng để sản xuất các chất tạo mùi này.
Thành phần hóa học của chiết xuất từ Oakmoss đã được nghiên cứu tỉ mỉ; có lẽ chỉ đứng sau tinh chất hoa nhài absolute. Hiện tại, có khoảng 200 chất được thu thập và nghiên cứu, trong số đó có nhiều terpenes và các dẫn xuất của chúng (độc giả trung thành không thể không ngáp khi đọc đến đây: linalool, geraniol, pinens, camphor, myrcene, carvone, γ-terpinene, paracymene, p-cymene, thymol, bornyl acetate, limonene, β-caryophyllene, longifolene, humulenes, β-farnesene, v.v).
Các hợp chất chiết xuất từ rêu có một mùi hương rất đặc trưng và riêng biệt: “mossy”, gỗ, đất, ẩm ướt, hơi dầu, với mùi phenolic rõ rệt và các note hương động vật (animalic). Điều này có được là nhờ vào depsides (một loại polyphenol bao gồm hai hoặc nhiều vòng thơm đơn chức, được liên kết với nhau bằng một liên kết ester) và các dẫn xuất của chúng. Nó là phần quan trọng nhất và thú vị nhất của các chất tạo mùi thơm có nguồn gốc từ địa y.
(Nguồn: Fragrantica)
Nhìn vào công thức của evernic acid, một depside 'cổ điển'. Nó là một cấu trúc khá lớn, bền vững và có thể quá “nặng" để có mùi hương. Và có một điều ngạc nhiên chính là phần lớn các hợp chất phenolic quyết định mùi hương đặc trưng của Oakmoss không có trong bản thân địa y, mà đó là kết quả của quá trình chiết xuất.
Sau khi thu hoạch, địa y thường được làm khô và ngâm trong nước ấm trong vài giờ ngay trước khi chiết xuất - quy trình này đảm bảo khả năng chiết xuất toàn bộ chất tạo mùi.
Trong quá trình ngâm trước với nước ấm, cả hai quá trình thủy phân một phần và khử nhóm cacboxyl ở các depside diễn ra. Đồng thời, dẫn đến phản ứng ester hóa và phân hủy khi chiết với alcohol sau đó.
Thay vì chiết Oakmoss bằng ethanol, việc dùng methanol sẽ thu được một sản phẩm có các đặc tính mùi hương khác nhau. Nó có khía cạnh anise rõ rệt và một chút ngọt. Vì vậy, bất kỳ chiết xuất Oakmoss 'tự nhiên' nào cũng đều là sản phẩm của quá trình tổng hợp hóa học.
(Nguồn: Fragrantica)
Một số loại chiết xuất mùi hương được sản xuất từ Oakmoss: đầu tiên và quan trọng nhất phải kể đến là chất sáp concrete - tức là nguyên liệu thu được bằng cách chiết với dung môi không phân cực.
Ban đầu, benzen được sử dụng với mục đích tạo ra một sản phẩm tuyệt vời có đặc tính hương thơm đặc trưng. Trong hơn 35 năm gần đây, việc sử dụng benzen cho những mục đích này đã bị nghiêm cấm và thật không may, chúng ta vẫn chưa tìm ra dung môi thay thế thích hợp để có thể tạo ra các sản phẩm có chất lượng tương tự.
Các nhà khoa học đang nghiên cứu các hỗn hợp nhị phân khác nhau và phức tạp hơn, nhưng hiện nay người ta chủ yếu dựa vào hexane để tạo ra các loại concrete này (sản lượng 1,5-2%), hay ether dầu hỏa, một hỗn hợp của hexane với dung môi phân cực: esters (acetates) và alcohol (isopropanol). Hiệu suất tốt nhất đạt được là khi chiết với acetone sau giai đoạn ngâm trước.
Khi tinh chế concrete bằng dung môi ethanol sẽ cho ra tinh chất absolute. Nhưng đôi khi phương pháp chưng cất phân tử với dung môi có nhiệt độ sôi cao trong điều kiện áp suất cao được sử dụng, bằng cách này có thể phân tách được các sản phẩm trong hỗn hợp nguyên liệu.
Thông thường, quá trình chiết xuất bằng ethanol nóng còn thu được một sản phẩm khác là resinoid. Tất cả các sản phẩm chiết xuất đều được khử màu bằng than hoạt tính hoặc các phương pháp tương tự khác.
Thành phần của các nguyên liệu thô, dung môi, nhiệt độ, thời gian chiết xuất, cũng như quá trình ngâm trước là các thông số có thể ảnh hưởng đến quá trình sản xuất chiết xuất Oakmoss cho ngành công nghiệp nước hoa. Đây là lý do tại sao có sự khác biệt về chất lượng và giá trị của một lượng lớn nguyên liệu sử dụng trong ngành hương.
(Nguồn: Fragrantica)
Concretes và tinh chất Oakmoss absolute đã được biết đến từ rất lâu, ngay sau khi các nhà sản xuất biết cách tiếp cận với những dung môi hữu cơ dễ bay hơi.
Vào nửa sau thế kỷ XIX, Oakmoss đã là một trong những nguyên liệu thô phổ biến nhất; hợp hương fougères cổ điển chứa một lượng lớn Oakmoss. Nó đã đạt được vị thế siêu sao của mình cách đây hơn 100 năm với sự ra mắt của mùi hương Coty Chypre huyền thoại: kể từ thời điểm đó, hợp hương chypre (có thành phần Oakmoss) đã xuất hiện trong rất nhiều mùi hương bán chạy nhất.
Đọc phần tiếp theo :
Rêu sồi và Rêu cây trong ngành hương - Part 2
Bài viết được team Olfactozoom lược dịch, bổ sung và chỉnh sửa thông tin từ bài viết của Fragrantica: https://www.fragrantica.com/news/Oakmoss-and-Tree-Moss-in-Fragrance-11516.html
*Vui lòng đọc kỹ yêu cầu về Copyright - Bản quyền trước khi sao chép hoặc trích dẫn nội dung và hình ảnh của blog Olfactozoom.
Đọc thêm: